100 jaar architectuur in Rotterdam

1953: Lijnbaan

Van den Broek & Bakema

Na enige twijfel over de locatie van het centrale winkelapparaat van de stad in (weder)opbouw kregen architecten Van den Broek en Bakema in 1951 de opdracht voor een winkelcentrum van 65 winkels ten westen van de Coolsingel langs twee kruisende winkelstraten. De naam van het winkelcentrum herinnert aan de touwslagerij die hier in de 17e eeuw (buiten de stadsmuren was gevestigd). Het ontwerp was voor die tijd revolutionair. Werden voorheen woningen en kantoren boven de winkels geplaatst en vond bevoorrading aan de voorzijde plaats, was dat in de Lijnbaan allemaal anders. Woningen en kantoren bevonden zich achter de winkels. De winkelstraten waren verkeersvrij en de leveranties vonden plaats aan de achterzijde van de winkels via speciale expeditiestraten. 

De winkels  zijn in een betonskelet geplaatst en flexibel van indeling. De winkeleenheden hebben meestal twee bovengrondse verkooplagen boven een kelderetage. De winkelpanden zijn dus relatief laag en de winkelstraten breed. De gevels zijn voorzien van een luifel, die bescherming biedt tegen wind en regen en een overgang vormt tussen binnen en buiten.

Het voorbeeld van een verkeersvrij winkelcentrum - tot dan toe vrijwel onbekend - vond in Nederland en Europa veel navolging. Nu het principe in elke buitenwijk in de westerse wereld is toegepast, lijkt het originele voorbeeld niet zo spectaculair meer.  In 1966 werd de Lijnbaan doorgetrokken tot het Binnenwegplein, een ander winkelgebied waar al twee grote panden van Van den Broek en Bakema stonden: Warenhuis Ter Meulen (nu verzamelgebouw De Grote Lijn) en Meubelwarenhuis de Klerk (later Donner boekhandel, maar ook alweer verhuisd).

In de loop der jaren is het exclusieve karakter van de Lijnbaan afgenomen. Specialistische winkels zijn langzaamaan verdrongen door grote winkelketens, met name op het gebied van (jonge) mode. In 1996 heeft de Lijnbaan na oeverloze discussies tussen gemeente en de diverse winkeleigenaren een renovatie ondergaan naar een ontwerp van het bureau BroekBakema. Renovatie was hoognodig vooral na de opening van de Beurstraverse op het Beursplein.

---

Ook opgeleverd in 1953:

Kantoor Radio Holland	B. Hooykaas Bzn
Woningbouw Pendrecht	C. Stam-Beese
Holbeinhuis	E&H.Kraaijvanger
Zeemanshuis	H. Nefkens, A.J.M Buys
Theater 't Venster	J.B. Bakema
RK Nicolaaskerk Overschie	J.P.L. Hendriks / Van den Bosch / Van der Sluys
Hofje Bejaardenwoningen Nieuwenhoornstraat	Leo de Jonge
Vrijgemaakt Gereformeerde Kerk, Simonstraat	M.C.A. Meischke
Lijnbaan	Van den Broek en Bakema
Werkplaatsengebouw HAL (Las Palmas)	Van den Broek en Bakema
Poortgebouw Oranjelijn, Vierhavenstraat	Van den Broek, Brinkman

Andere projecten van Van den Broek & Bakema:

In Rotterdam:

Werkplaatsengebouw HAL (Las Palmas)		1953
't Venster		1953
Schoenenmagazijn Huf		1954
Meubelwarenhuis De Klerk		1954
Galeries Modernes		1957
Montesori lyceum		1960
Woonhuis Van Buchem		1961
Centrale Bibliotheek		1983

Elders:

Gereformeerde kerk	Nagele	1957
Ketelhuis	Delft	1957
Wereldomroep	Hilversum	1961
Aula TU Delft	Delft	1966
Het Dorp	Arnhem	1966
Faculteit Bouwkunde	Delft	1967
Bungalowparken Sporthuis Centrum (CenterParcs)	Diverse	vanaf 1968
Expopaviljoen	Osaka	1970
Raadhuis Terneuzen	Terneuzen	1972
Postcheque en Girodienst (Postbank)	Arnhem	1973
Heineken brouwerij	Zoeterwoude	1974
Hernesseroord	Middelharnis	1974
Faculteit Civiele Techniek	Delft	1975
Kernwandgebouwen	Tilburg	1975
Raadhuis Ede	Ede	1976
Hoofdkantoor Siemens	München	1978