Art Nouveau en Jugendstil

Franse c.q. Duitse benaming voor de stijlvernieuwing rond 1900. Met name art nouveau komt voort uit de toegepaste, decoratieve kunsten. Samuel Bing opende in 1895 in Parijs een kunsthKantoor Van Uden (Overeynder) 1909andel "Salon de l'Art Nouveau". De term is ontleend aan het sinds 1896 te München uitgegeven tijdschrift Die Jugend, waarvan Otto Eckmann de eerste jaargangen met karakteristieke vignetten en randversieringen illustreerde; in Groot-Brittannië spreekt men van art nouveau, modern style of Liberty style, naar de firma Liberty and Co. te Londen; in Italië van Stile Liberty of Stile Floreale, in Oostenrijk over Sezessionstil, naar de Weense groep Sezession De stijl kenmerkt zich vooral door de asymmetrie en de uitbundige sierlijke, beweeglijke lijnen. Met name het "zweepslagmotief" werd graag gehanteerd. Het kan worden gezien als een reactie op de opkomende massaproductie, die in de ogen van de aanhangers, de schoonheid uit het voorwerp had weggenomen. Als het voorwerp weer op de natuur werd gebaseerd, dan kon de schoonheid weer deel van het leven worden. Maar dan moest wel in alleClubgebouw 'De Maas' (Brinkman/Hooykaas), 1908 disciplines van de kunst dit principe worden toegepast. Voor de bouwkunst bracht de toepassing van het ijzer als nieuw materiaal nieuwe constructieve mogelijkheden, maar de term Jugendstil heeft toch vnl. betrekking op de decoratie van bijv. trapleuningen, gevels, enz. IJzer leende zich goed voor verwerking tot de sierlijk gebogen vormen waarom de Jugendstil vroeg. De architecten waren veelal tevens interieurontwerpers. Gewijzigde sociale en economische omstandigheden, toepassing van nieuwe materialen (beton) brachten na de Eerste Wereldoorlog Witte Huis (Molenbroek), 1897 het einde van de Jugendstil.
In Nederland kent de Art Nouveau uiteenlopende verschijningsvormen. De geometrisch georiënteerde constructief-rationeel-maatschappelijke stroming vind met o.a. in Amsterdam rond Berlage, terwijl het sierlijke elegant-artistieke-pragmatisme meer in Den Haag en Rotterdam is te plaatsen.
In Rotterdam is het meest opvallende bouwwerk in deze stijl het Witte Huis aan de Wijnhaven (1897-1898) van Molenbroek. Andere mooie voorbeelden zijn de sociëteit van Roevereniging "de Maas" en het kantoor Van Uden aan de Veerhaven. Ook in Kralingen zijn, met name aan de Avenue Concordia en de Voorschoterlaan een aantal Art Nouveau huizen te zien.

  Terug