100 jaar architectuur in Rotterdam
1977: De Boogjes
Pietro P. Hammel
Het Oude Westen ontstond in de tweede helft van de
19e eeuw. Op het grondgebied van de gemeente Delfshaven ontwikkelden
particuliere aannemers goedkope huizen op een eenvoudige
verkaveling, die het slotenpatroon in de Coolpolder volgde. Niet
gehinderd door 
gemeentelijk
toezicht
werden er matige en slechte kleine woningen gebouwd en werd er geen
aandacht besteed aan de buitenruimte. In de 2e wereldoorlog werd de
wijk ternauwernood gespaard (de wind draaide net voordat de brand de
Westersingel bereikte). Hoewel in de jaren vijftig de kwaliteit van
de woningen slecht was geworden kwam de gemeente niet toe aan een
aanpak van de wijk. Slopen kon niet, gezien de woningnood en er was
ook geen geld voor nieuwbouw, gezien de prioriteit die men aan de
ontwikkeling van de haven gaf. In de jaren zeventig speelde de
gemeente met de gedachte aan sloop en het uitbreiden van het
stadscentrum in westelijke richting. Rond 1970 werd de Aktiegroep
Het Oude Westen opgericht, die protesteerde tegen kaalslag en tegen
de slechte woonomstandigheden. De actiegroep, die werd gesteund door
een aantal jonge geëngageerde architecten (die ook in de wijk
woonden) als Hammel, streefde naar vernieuwing van de wijk op basis
van de behoeften van de mensen die in de wijk woonden. Zodoende werd
het belangrijke proeftuin voor de stadsvernieuwing in de jaren
zeventig. Vanaf 1977 is de wijk totaal van uiterlijk veranderd door
een groot aantal nieuwbouwprojecten en renovaties, door de aanleg
van pleinen en dwarsverbindingen en de bouw van scholen en medische
en sociale voorzieningen.
Hammel ontwierp de twee bekendste projecten in de wijk: de verbouwing van het zalencomplex Odeon en woningbouw met winkels "De Boogjes" aan de Nieuwe Binnenweg. Het project verving een gedeelte van het noodwinkelcomplex uit de 2e wereldoorlog, dat nog tot in de jaren zeventig was blijven staan. Het was één van de eerste stadsvernieuwingsprojecten waarbij een projectgroep met vertegenwoordigers van bewoners, gemeente, opdrachtgevers en deskundigen optrad. Hammel beoogde de gezellige sfeer van de Oude Binnenweg door te zetten door het straatprofiel te verkleinen. Het bestaat uit vier bouwblokken. De blokken zijn opgebouwd uit winkels op de begane grond met daarboven drie lagen appartementen en op de kop aan het Eendrachtsplein hotel Emma. De vier blokken hebben karakteristieke arcades op de begane grond waardoor de winkels terug liggen ten opzichte van de voorgevel. Dit zijn ‘De Boogjes’ waaraan het gebouwencomplex zijn naam te danken heeft. De arcades moesten voor een intieme sfeer zorgen. Tussen de bouwblokken ontstaan kleine verkeersvrije straatjes, waar woningen met tuintjes staan.
Aan de Nieuwe Binnenweg zijn drie lagen portiekwoningen boven de winkels gerealiseerd. De woonkamers liggen aan de straatzijde. Het blok aan de kop van de Binnenweg bevat een hotel. De bebouwing in de dwarsstraatjes bestaat uit een beganegrondwoning met tuin aan het binnenterrein en een slaapkamer op de tweede laag en een maisonnette. Voor de lichtinval tussen de blokjes zijn deze aan het binnenterrein voorzien van een schuine kap.
Al snel na de bouw bleek het concept van de
arcades niet te werken en zelfs (kleine) 
criminaliteit
uit te lokken. De arcades zijn te laag en het grote aantal veel te
brede kolommen zorgt ervoor dat het winkelende publiek zich niet op
zijn gemak voelt. In 2001 heeft de Vereniging van Eigenaren De
Boogjes het initiatief genomen hier een oplossing voor te vinden.
Het geselecteerde Delftse bureau Mecanoo heeft ervoor gekozen de
arcades te slopen en nieuwe winkelpuien met 2,60 meter naar voren te
brengen. Hierdoor krijgen de winkels meer etalageruimte en wordt het
trottoir verschoven naar de straat. De winkels krijgen een luifel,
die aan de twee koppen verticaal worden omgeklapt in de vorm van
boekensteunen. Hierdoor ontstaat een groepering van de vier blokken
en profileert het complex zich nog meer als één geheel. De twee
boekensteunen krijgen een invulling van steeds veranderende
gedichten, beheerd door Poetry International Rotterdam, door middel
van losse witte letters achter glas.
Ook opgeleverd in 1977:
| Blakeburg Kantoren | J. Hoogstad |
| DWL Productiebedrijf Brienenoordbrug | W. Quist |
Andere projecten van Hammel
In Rotterdam:
| Woonhuis Brouwer | 2001 |
| Elders: |
| Kinderdagverblijf Kedy Kinderpaleis | Almere | 2002 |
| Theater de Leest | Waalwijk | 1996 |
| Hoofdkantoor NUON GAMOG | Zutphen | 1999 |
