100 jaar architectuur in Rotterdam

1918: Tuindorp Heyplaat

H. Baanders

 

Heyplaat is een Tuindorp voor de geschoolde arbeiders van de Rotterdamsche Droogdok Maatschappij en ligt ingeklemd tussen de Waalhaven en de Heysehaven. Het bood de mogelijkheid om de arbeiders dichtbij de afgelegen scheepswerf te laten wonen. 

De tuinstadgedachte was een reactie op de slechte woonomstandigheden van de arbeiders ten gevolge van de industriële revolutie. In eerste instantie kwam die gedachte vooral naar voren bij progressieve fabrieksdirecteuren. Met de bouw van goede woningen in een groene omgeving in aparte dorpen of stadswijken vlakbij de industrie hadden zij overigens niet alleen sociale motieven, maar ook economische. Gezonde arbeiders zijn immers minder vaak ziek en werken harder. In de company-towns kon men de arbeiders ook enigszins in de gaten houden buiten werktijd, wat arbeidsonrust kon voorkomen. In plaats van cafés en bordelen werden er verenigingsgebouwen voor sociaal-culturele activiteiten gebouwd. In Nederland zijn het Agnetapark in Delft, behorend bij de Gist- en Spiritusfabriek, Heveadorp en Heijplaat bekende tuindorpen.

Heyplaat is gebouwd naar een ontwerp van H. Baanders op een L-vormig kavel grenzend aan de hallen van de RDM-scheepswerf. De dorpse rust moest een tegenwicht bieden tegen het fabriekslawaai, waaraan de arbeiders overdag waren blootgesteld. Baanders ontwierp zowel de huizen als het stratenplan. De nagestreefde diversiteit, van de lichtgekromde straten, de grote en kleine woningen komen niet alleen voort uit een esthetische behoefte, maar zijn ook een ruimtelijke vertaling van de bedrijfshiërarchie. De eerste bouwfase van Heyplaat bestaat uit 400 woningen, twee kerken, een vergadergebouw met winkels, twee scholen en bibliotheek, een was- en badgebouw en ontspanningsgebouw met café en theater. Al na enkele jaren werd de wijk in zuidelijke richting uitgebreid. Na bewonersprotesten tegen een dreigende sloop werd de wijk ingrijpende gerenoveerd. 


 

100 jaar Architectuur- overzicht

terug

 

verder