100 jaar architectuur in Rotterdam
1984: Kubuswoningen
Piet Blom
De Kubus of paalwoningen van Blom vormen met het
wandeldek een brug over de Blaak. Het complex is de laatste uit een
rij, die Blom in 1975 in Helmond begon. Of eerder misschien al. In
1973 werd in Hengelo de Kasbah voltooid. De laatste was geen kubus,
maar wel een paalwoningen complex. Blom beoogt een mediterrane,
kleinschalige woon- en leefomgeving te creëren. De voetganger kan
via het wandeldek 
dat
onder
de woningen doorloopt langs winkeltjes en kantoren het uitgaans- en
woongebied rond de Oude Haven bereiken. Blom had van het
progressieve stadsbestuur een studieopdracht gekregen voor het Oude
Haven gebied. Dit handelsgebied was na het bombardement van 1940
braak blijven liggen. Volgens het bestemmingsplan moest er gebouwd
worden in hoge dichtheden, waarbij het bestuur prioriteit gaf aan
sociale woningbouw. Blom vond dat de Oude Haven alleen kans van
slagen had als het via een brug over de verkeersader Blaak,
verbonden werd met de binnenstad, de markt en de bibliotheek.
Inspiratie haalde Blom uit de Kasbah's van Noordafrika en de Ponte
Vechio van Florence. De kubuswoningen vormen een soort gewelf boven
de loopbrug.
De kubuswoning, ook wel boom- of paalwoning genoemd, bestaat uit een gekantelde houten kubus die met één punt op een betonnen zeshoekige kern staat. In deze 'stam' bevinden zich de entree en het trappenhuis. De kubus telt drie verdiepingen: het 'straathuis' met keuken en woonkamer, het 'hemelhuis' met de slaapkamers en het 'loofhutje' bovenin. In de kern zijn de enige verticale wanden te vinden; de rest van de wanden lopen schuin.
De woningen vergen nogal wat van de bewoners. Alle buitenmuren zijn schuin, zodat meubilair speciaal gemaakt moet worden. Door de schuine wanden kan ook veel woonvolume niet optimaal gebruikt worden. De ramen bieden zicht op de lucht of op de straat.
Blom staat in de architectuurstroming van de kleinschaligheid en Forum, die in de jaren zeventig een reactie vormde op het de grootschalige, onpersoonlijke stijl van de modernisten, die het bouwen in het naoorlogse Nederland en zeker in Rotterdam hadden beheerst. Piet Blom (1934-1999) werkte al jaren aan het 'Wonen als stedelijk dak.' Daarbij wordt het wonen in een hoge dichtheid op een verhoogd niveau geplaatst, zodat de begane grond beschikbaar blijft voor allerlei stedelijke activiteiten. Na de kubussen op de Overblaak raakte Blom enigszins uit beeld. In 1994 gooide Blom een aantal van zijn architectonische en stedebouwkundige principes overboord en maakte een comeback met op de byzantijnse architectuur geïnspireerde bouwsels, zoals de woonvilla de Waal in Amersfoort.
De Oude Haven is een succes gebleken als
uitgaansgebied. De brug met kubuswoningen, die Blom daarbij zo
belangrijk achtte, heeft daarbij echter geen enkele rol gespeeld.
Vrijwel geen enkele bezoeker van het gebied neemt de moeite om de
brug te gebruiken. De winkeltjes op de brug kwijnden weg en zijn
inmiddels vervangen door ateliers. De woningen zijn eind jaren
negentig gerenoveerd, waarbij ook de openbare ruimte en de kantoren
zijn aangepakt. Met name de vervanging van de asfaltleien op de
daken door een zinken dakbedekking heeft het uiterlijk veranderd.
Eén van de woningen is open voor bezoekers: de KijkKubus.
Ook opgeleverd in 1984:
| Weenaflat | C. Dam |
| Basisschool Pieter de Hoochstraat | De Nijl |
| Clubhuis Josefstraat | Girod |
| School, bibliotheek, woningen, Gaffelstraat | W.G. Quist |
Andere projecten van Piet Blom:
In Rotterdam:
| Schreierstoren (Potlood) | 1984 |
| Woningen Spaanse kade | 1984 |
Elders
| Mensa Bastille | Drienerlo | 1969 |
| De Kasbah | Hengelo | 1973 |
| 3 kubuswoningen Wilhelminalaan | Helmond | 1975 |
| 18 kubuswoningen Speelhuisplein | Helmond | 1976 |
| Academie Minerva | Groningen | 1984 |
| Woonhuis de Waal | Amersfoort | 1994 |
| Woningen De Gesloten Stad | Amersfoort | 1994 |
| Gasbedrijf Kennemerland | Heemskerk | 1994 |
