100 jaar architectuur in Rotterdam

1975: Europoint

Skidmore, Owings & Merrill
W.E. Dunlap, M. Goldschmidt, G.J. Jarik (proj.)

Begin jaren zeventig verrezen drie wolkenkrabbers naar Amerikaans model aan het Marconiplein. Samen met het in 1965 gebouwde Overbeekhuis vormen zij het Europointcomplex. In de kantoortorens werden enkele gemeentelijke diensten gehuisvest. Hoewel er indertijd weinig waardering was voor hoogbouw en de plek ongelukkig gekozen leek, zijn toch veel architectuurcritici in de loop der tijd onder de indruk geraakt van de abstracte kwaliteit van de torens. Het Marconihuis werd in 1964-65 voor de  NV Handelmaatschappij v/h Overbeek & Co (F.U. Verbruggen & P.R. Goldschmidt) gebouwd. Het Marconihuis bestaat uit een betonnen kern, waaraan via een soort betonnen 'parasol' de verdiepingen van boven naar beneden zijn afgehangen. Voordeel van deze constructiewijze is dat er geen kolommen in de gevel nodig zijn. Belangrijkste argument voor deze kostbare bouwwijze is waarschijnlijk dat hiermee de stalen buizen en moeren van de firma Overbeek in een bouwkundige toepassing konden worden gedemonstreerd. Het gebouw kreeg vanwege de goudkleurige beglazing de bijnaam 'Goldfinger'. De oorspronkelijke vliesgevel is vervangen door een nieuwe, lichtgroene beglazing. Op de begane grond bevond zich een showroom voor auto's. Daarin is sinds 2003 een drive-in restaurant van KFC gevestigd.

Na het succes van dit gebouw probeerde Overbeek in samenwerking met een Engelse projectontwikkelaar nog drie verhuurbare kantoorgebouwen te realiseren. Directeur Irmer was een liefhebber van de typisch Amerikaanse architectuur van Mies van der Rohe en Skidmore, Owings and Merrill (SOM) en benaderde laatstgenoemde. SOM was begin jaren zeventig het grootste Amerikaanse architectenbureau met duizend medewerkers in vijf vestigingen. In 1968 had het bureau een ontwerp voor een wereldhandelscentrum aan de Leuvehaven gemaakt. De Europointtorens lijken verdacht veel op de WHC-torens, wat aanleiding was voor de ironische uitleg van de afkorting SOM: Same Old Model. De drie torens kregen de benaming Europoint  II, III en IV. Het Overbeekhuis werd Europoint I.

Tijdens de bouw van Europoint II en III stortte de onroerend goedmarkt in en de torens stonden enige tijd leeg. In 1976 ging de gemeente tot aankoop van de torens over voor 131 miljoen gulden om er de Diensten Stedenbouw en Volkshuisvesting en Gemeentewerken te vestigen. Nieuwbouw van een Stadstimmerhuis kwam daardoor te vervallen. De derde toren werd in opdracht van het OGEM-concern gebouwd. Na het faillissement van OGEM begin jaren '80 nam het eerst verzekeraar AON en later het Gemeentelijk Havenbedrijf Europoint IV in gebruik. Sinds 2004 is deze in gebruik bij de Hogeschool Rotterdam.

De Europointtorens zijn 90 meter hoog. Zij hebben een voor hoge kantoorgebouwen gebruikelijke opzet met een kern met liften, trappenhuis, toiletten en technische ruimtes met daaromheen vrij indeelbare kantoorruimte. Doordat de kolommen in de gevel zijn geplaatst heeft men voor de kantoorindeling volledige vrijheid. De gevels bestaan uit een raster van lichtgekleurde travertinplaten met vierkante ramen van donker, reflecterend glas. Door een subtiele verbreding van enkele centimeters per bouwlaag is een perspectiefcorrectie bereikt, waardoor de torens een kaarsrechte indruk maken. De drie torens zijn op advies van Welstand niet strak in het gelid geplaatst, maar ten opzichte van elkaar verschoven.Tussen de twee gemeentelijke torens werd in 1978 een verbindende bebouwing met entree en kantine gebouwd naar ontwerp van J. Bister, C. van Strien en L. Wessels van Gemeentewerken. SOM ontwierp wel de parkeergarage.

De torens vormen sinds 1975 aan het verkeersknooppunt Marconiplein een belangrijk herkenningspunt in Rotterdam-West. Midden jaren zeventig was de waardering voor abstracte, Amerikaanse hoogbouw minimaal. De gebouwen werden in de Nederlandse architectuurbladen vrijwel genegeerd. In de annalen van het bureau SOM zelf heeft het ontwerp kennelijk ook geen blijvende indruk achtergelaten. Op de omvangrijke website van het bureau wordt het ontwerp geen enkele keer genoemd!

 

Andere projecten van SOM

Sears Tower Chicago 1974
Lever House New York 1952
John Hancock Center Chicago 1970
Air Force Academy Chapel Colorado Springs 1962
Enerplex North Building Princeton 1982

 

100 jaar Architectuur- overzicht
terug
verder