100 jaar architectuur in Rotterdam

1965: Kantoor Van Ommeren

Verhave - Luyt - De Iongh (nieuwbouw 2000-2006 Hoogstad)

De firma Van Ommeren beschikte in de jaren '50 aan de Westerlaan over een hoofdkantoor, dat is ondergebracht in een karakteristiek  groepje oude huizen, die onderling waren verbonden met trappen en gangen. In 1954 begonnen de eerste gesprekken met de architecten over een nieuw modern kantoorgebouw dat op deze locatie moest verrijzen.  

Het architectenbureau Verhave - Luyt - De Iongh introduceerde de bouwvorm met hoge toren en een lang laag blok aan de Westerlaan. Eerst werd de hoogbouw gerealiseerd terwijl de kantoren in de oude panden in gebruik bleven. Deze maakten pas plaats voor de laagbouw toen het torengebouw betrokken kon worden.  Dat leverde een lange bouwtijd op.  De uitvoering begon in december 1958; uiteindelijk werd het gebouwencomplex in 1965 voltooid.

Het exterieur van het gebouw moet fris en opgewekt ogen, in lijn met het wederopbouwoptimisme van die tijd. Graniet aan de voet; geglazuurde steen; aluminium-glas vliesgevels; blauw-genuanceerde geëmailleerd stalen borstweringen. Het interieur is aangepst aan dezelfde filosofie. Ruim licht, lucht, veel glas, lichte kleuren, zonnig. In alle opzichten was het complex voorzien van de meest moderne faciliteiten: in de kelder van de laagbouw zes schuilkelders voor 350 personen (Koude Oorlog), een rijwielstalling en een grote parkeergarage, een computer-boekhoudruimte die een hele verdieping van de laagbouw besloeg (1800 m²), een kantine met keukeninrichting voor 1000 personen en een helicopterplatform op het dak van de toren. De toren heeft 13 verdiepingen van elk 525 m². Op de 14e zetelde de Raad van Bestuur en op de 15e was een terras, twee dienstwoningen en enkele logeerruimten. Daarboven, op de 16e, de technische ruimten, dat wil zeggen, de liftmachines, de ventilatoren en de drukwatervoorziening. Het geheel bekroond met het helicopterplatform. De entree moet imponeren met een massieve granieten "plint" en een brede stenen trappartij. De ingang is relatief laag en maakt in verhouding tot de rest van het gebouw een sombere, zo niet dreigende indruk. Het gebouw is voorzien van  een lange strook van geëmailleerde panelen, een soort fries, in het donker onder een uitkragende eerste verdieping. De panelen werden gemaakt door Jan Roëde uit Den Haag; zij zijn abstract van karakter en ze wekken "associaties met vloeiend water en wat zich daaromheen afspeelt". In de hal, direct achter de hoofdingang staat de tweede kunstopdracht in het gebouw. Dit kunstwerk is van de hand van Dick Elffers uit Amsterdam. Het is een marmeren intarsia in de vloer van de hal, voorstellende een windroos, de zon en de maan. Het werd door het personeel aan de onderneming aangeboden als jubileumgeschenk.

Van Ommeren in 1839 gestart als scheepsagentuur legde zich in de volgende decennia toe op zeescheepvaart, binnenvaart, tankopslag, stuwadoorsactiviteiten en distributiecentra. Vanaf 1990 beperkt het de activiteiten tot scheepvaart en tankopslag. In 1999 fuseert Van Ommeren met Pakhoed, dat op zijn beurt sinds 1967 een fusie was tussen het Amsterdamse Blauwhoedenveem en het Rotterdamse Pakhuismeesteren. Het nieuwe bedrijf heet Vopak dat zich volledig richt op tankopslag en aanverwante logistieke dienstverlening.

Inmiddels in vanaf 2000 een renovatie en nieuwbouwproject in gang gezet onder leiding van Hoogstad architecten (de buurman van Vopak aan de Westerkade). De nieuwbouw voor Vopak bestaat uit kantoren en techniekruimten, verdeeld over 5 lagen. Het bouwvolume valt grotendeels binnen de contour van de voormalige laagbouw van het pand en wordt gekenmerkt door twee in elkaar grijpende L-vormen: een lichte ‘L’ die de toren met de onderzijde van de laagbouw verbindt en een omgedraaide ‘L’ haaks daarop. De twee vormen worden door een terras separaat van elkaar gehouden. De oude hoge plint is vervangen door een lage plint van 1,2 meter boven straatniveau, voorzien van gepolijste zwarte natuursteen. De verdiepingen bestaan uit raamstroken met borstweringen van geglazuurde keramische tegels die naar de Westerkade toe licht afbuigen. De entree is op de hoek Westerkade/ Westerlaan, met zicht op de rivier. De doorlopende plint zorgt voor een bordes, de doorlopende 4e en 5e bouwlaag creëren zo een ‘natuurlijke’ luifel. Na in gebruikname van de laagbouw in 2005 is begonnen met de werkzaamheden aan de toren. Deze krijgt extra verdiepingen en een nieuwe gevel rond de bestaande constructie, de ‘krans’ rond de toren zal verdwijnen. De nieuwe gevels zullen bestaan uit strookkozijnen en keramische tegels. Het interieur zal worden gerenoveerd tot een eigentijds kantoor. Volgens verwachting zal in 2006 met de ingebruikname van de toren de complete renovatie annex nieuwbouw voltooid zijn.

Ook opgeleverd in 1965:

Waterzuiveringsinstallatie Berenplaat	W.G. Quist
Bejaardenhuis Walenstein	Leo de Jonge

Andere projecten van Verhave - Luyt - De Iongh:

In Rotterdam:

Elders:

European Patent Office	Rijswijk	1983
Hoofdgebouw Philips Nederland	Eindhoven	1964
KLM gebouw Den Haag	Den Haag	1938
Tunnelgebouw	Velsen	1958
Markthof	Den Haag	1976
Hoofdkantoor ANWB	Den Haag	2002